Υγειονομικές Επιπτώσεις , πυρκαγιές 2025.

Ορεινή Λεμεσός: Μας έκαψαν, μας άφησαν, μας αρρώστησαν

Οι υγειονομικές επιπτώσεις της αμέλειας μετά τις πυρκαγιές του 2025 και η κρατική σιωπή

Τον Ιούλιο του 2025, η Ορεινή Λεμεσός τυλίχθηκε στις φλόγες. Πάνω από 120 τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους, χωριών, σπιτιών, ανθρώπινων ζωών καταστράφηκαν. Δύο νεκροί βρέθηκαν σε αυτοκίνητο. Δεκάδες σπίτια ισοπεδώθηκαν. Εκατοντάδες άνθρωποι είδαν τη ζωή τους να γίνεται στάχτη μέσα σε λίγες ώρες.

Κι όμως, μέσα σε αυτή τη συντριβή, δεν ήταν μόνο η φωτιά που έκαψε. Ήταν –και είναι– και ο αόρατος εχθρός: ο αέρας. Ο αέρας που γεμίζει με αιωρούμενα μικροσωματίδια, στάχτες, τοξίνες, βαρέα μέταλλα, χημικά από πλαστικά, καμένα έπιπλα, μονώσεις και στέγες. Και η κρατική αδιαφορία που τον αφήνει να εισπνέεται… σαν να μην τρέχει τίποτα.

Η σιωπή του Υπουργείου Υγείας: Όταν η αμέλεια γίνεται πολιτική

Ενδεικτικά:

• Στις 24 Ιουλίου, ενώ η πυρκαγιά ήταν ακόμη σε εξέλιξη, δεν εκδόθηκε καμία σύσταση για προστασία των ευπαθών ομάδων από τον καπνό.

• Μέχρι και την 1η Αυγούστου, το Υπουργείο δεν είχε δημοσιεύσει καμία ενημέρωση στην ιστοσελίδα του ή στα κοινωνικά δίκτυα σχετικά με την αναπνευστική προστασία.

• Ούτε καν μια απλή υπενθύμιση για χρήση μασκών τύπου FFP2 ή για αποφυγή παραμονής σε περιοχές με έντονη μυρωδιά καμένου.

• Μια στάχτη σαν όλες τις άλλες, ένα σύννεφο που «θα το πάρει ο αέρας». Και μαζί του, την ευθύνη.

Μας έκαψαν. Κυριολεκτικά. Αλλά ευτυχώς δεν μας ενόχλησαν και με περιττές οδηγίες. Ούτε ανακοίνωση, ούτε προειδοποίηση, ούτε δελτίο τύπου, ούτε SMS. Τίποτα. Ούτε ένα απλό: «Φοράτε μάσκα, προσέχετε τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, αποφύγετε επιστροφή σε καμένα σπίτια χωρίς προστασία». Μια επίσημη οδηγία θα ήταν το ελάχιστο.

Αλλά ίσως να σκέφτηκαν πως… «δεν χρειάζεται». Άλλωστε, όποιος έχει χάσει το σπίτι του, ας χάσει και την υγεία του. Άμα κάηκες, δεν θα σε πειράξει λίγη σκόνη. Κι αν σε πειράξει, φταις εσύ που αναπνέεις.

Η στάση του Υπουργείου Υγείας ήταν τόσο ηχηρά απούσα, που θα την ζήλευε ακόμα και θεατρικός μονόλογος. Όχι μόνο δεν μπήκαν στον κόπο να ενημερώσουν, αλλά συμπεριφέρθηκαν λες και δεν υπάρχει καν πρόβλημα. Μια στάχτη σαν όλες τις άλλες, ένα σύννεφο που «θα το πάρει ο αέρας». Και μαζί του, την ευθύνη.

Ιατρική τεκμηρίωση: Αναπνέοντας στάχτη, εισπνέουμε ασθένειες

Η επιστήμη είναι σαφής. Οι πυρκαγιές απελευθερώνουν αιωρούμενα μικροσωματίδια PM2.5 και PM10, μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου, βαρέα μέταλλα και διοξίνες. Αυτά διεισδύουν βαθιά στους πνεύμονες, περνούν στο αίμα, προκαλούν φλεγμονή, οξειδωτικό στρες, επιδείνωση πνευμονοπαθειών, καρδιακών και αγγειακών παθήσεων.

Παιδιά, ηλικιωμένοι, έγκυες, άτομα με ΧΑΠ ή άσθμα, διατρέχουν υπερπολλαπλάσιο κίνδυνο. Μελέτες από το Harvard και το Yale δείχνουν ότι τα συμπτώματα μπορούν να κρατήσουν 2-3 μήνες μετά τη φωτιά. Οι χρόνιες επιπλοκές; Απρόβλεπτες. Πολλές φορές μη αναστρέψιμες.

Η χρόνια έκθεση συνδέεται με καρκίνο πνεύμονα, αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού, αρρυθμιών, νεφρική δυσλειτουργία, πρόωρους τοκετούς, νευροεκφυλιστικές νόσους. Στην περίπτωση της Ορεινής Λεμεσού, δεκάδες άνθρωποι επιστρέφουν στα σπίτια τους μέσα σε στάχτες, χωρίς καν να τους έχει δοθεί μια μάσκα.

Ιστορική επανάληψη: Από το 2021 στο 2025, η ίδια ιστορία

Το 2021 στον Αρακαπά, είχαμε 4 νεκρούς και εκατοντάδες στρέμματα καμένα. Το 2023, άλμα στις πυρκαγιές κατά 36%. Το 2025, νέα τραγωδία. Τι κοινό έχουν; Την κρατική απουσία. Την ίδια παντελή έλλειψη πρόληψης, σχεδίου, ενημέρωσης, προστασίας.

Οικονομικό και υγειονομικό κόστος: Το τίμημα της σιωπής

Ο καπνός δεν είναι δωρεάν. Έχει κόστος. Άμεσο: φάρμακα, εισπνευστικά, νοσηλείες. Μεσοπρόθεσμο: ιατρική παρακολούθηση, εργαστηριακές εξετάσεις, χαμένη εργασία. Μακροπρόθεσμο: χρόνια πνευμονοπάθεια, ανάγκη για οξυγόνο, αναπηρίες, αντικοινωνικότητα, ψυχικά τραύματα.

Η διεθνής εμπειρία δείχνει πως το 20% του συνολικού κόστους μιας μεγάλης πυρκαγιάς μεταφέρεται στο σύστημα υγείας. Στην Κύπρο, αυτό μεταφράζεται σε εκατομμύρια. Χωρίς να συνυπολογίσουμε την ψυχική υγεία: κρίσεις άγχους, PTSD, καταθλίψεις, απελπισία.

Μαρτυρίες από τα καμένα

Οικογένειες στις πυρόπληκτες περιοχές περιγράφουν πως μέσα σε λίγες ώρες έχασαν τα πάντα. Όσοι επέστρεψαν βρήκαν έναν τόπο γεμάτο στάχτη και μυρωδιά καμένου. Και κανείς δεν τους είχε ενημερώσει. «Ούτε ένα SMS. Μόνο ο καπνός». Παιδιά με βήχα, ηλικιωμένοι με δυσφορία, άνθρωποι που κοιμούνται με ανοιχτά παράθυρα γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή. Και το κράτος, σιωπηλό. Αόρατο.

Καθυστέρηση και Αμέλεια – Τι έπρεπε να έχει γίνει

• Έκτακτες ενημερώσεις από το Υπουργείο Υγείας, την Πολιτική Άμυνα και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

• Δημόσιες οδηγίες για χρήση προστατευτικής μάσκας και αποφυγή έκθεσης σε καμένα περιβάλλοντα.

• Ανίχνευση και αξιολόγηση της ποιότητας αέρα σε πληγείσες περιοχές.

• Ενεργοποίηση προγραμμάτων πρόληψης για ευπαθείς ομάδες (παιδιά, ηλικιωμένοι, αναπνευστικοί ασθενείς).

Άμεσες Προτάσεις – Τι ακόμη μπορεί να γίνει

• Διανομή μασκών N95 και φίλτρων HEPA στα πληγέντα χωριά.

• Ιατρική υποστήριξη με κινητές μονάδες και παρακολούθηση αναπνευστικής και καρδιολογικής υγείας.

• Προγράμματα ψυχολογικής υποστήριξης για πυρόπληκτους.

• Πρόληψη: καθαρισμοί ξερών χόρτων, δίκτυα πρόγνωσης και ανίχνευσης πυρκαγιών, εφαρμογή τοπικών πρωτοκόλλων αντίδρασης.

• Δημιουργία εθνικής πλατφόρμας ενημέρωσης και ενεργοποίησης πολιτών σε περίπτωση φυσικής καταστροφής.

• Έκτακτες ενημερώσεις από το Υπουργείο Υγείας, την Πολιτική Άμυνα και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

• Διανομή μασκών N95 και φίλτρων HEPA στα πληγέντα χωριά.

• Ιατρική υποστήριξη με κινητές μονάδες και παρακολούθηση αναπνευστικής και καρδιολογικής υγείας.

• Προγράμματα ψυχολογικής υποστήριξης.

• Πρόληψη: καθαρισμοί ξερών χόρτων, δίκτυα πρόγνωσης και ανίχνευσης, πρωτόκολλα αντίδρασης.

Συμπέρασμα

Η Ορεινή Λεμεσός κάηκε. Όχι πρώτη φορά. Αλλά αυτή τη φορά, την κάψαμε και επικοινωνιακά. Μείναμε χωρίς φωνή, χωρίς οδηγίες, χωρίς φροντίδα. Και η στάχτη δεν τελειώνει με τη φωτιά. Η εισπνοή της είναι καθημερινή. Σιωπηρή. Επικίνδυνη. Θανατηφόρα.

Και εμείς, μόνοι μας. Με τις μάσκες που αγοράσαμε μόνοι. Με την ενημέρωση που ψάξαμε μόνοι. Με τους πνεύμονες μας να απορροφούν τις ευθύνες που άλλοι απέφυγαν.

Αυτή η στάχτη δεν ξεπλένεται. Και δεν συγχωρεί.