🔥 Επιπτώσεις και Προτάσεις Διάσωσης Ειδών – Πυρκαγιές Ορεινής Λεμεσού 2025

🔥 Οι πυρκαγιές του 2025 στην Ορεινή Λεμεσό αποτέλεσαν μια από τις μεγαλύτερες οικολογικές τραγωδίες της Κύπρου, καθώς κατέκαψαν εκτεταμένους βιότοπους που φιλοξενούσαν σπάνια είδη πανίδας και μικροπανίδας. Χιλιάδες ζώα βρέθηκαν ξαφνικά χωρίς πηγή τροφής, νερού και φυσικής προστασίας, ενώ πολλά κάηκαν ζωντανά ή υπέστησαν θανατηφόρα εγκαύματα και ασφυξία από τον καπνό. Η καταστροφή της βλάστησης διέκοψε την τροφική αλυσίδα, οδηγώντας σε απότομη μείωση επικονιαστών (μέλισσες, πεταλούδες), εντόμων και μικρών θηλαστικών, γεγονός που επηρεάζει άμεσα και τη γεωργία της περιοχής.

Για να σωθούν τα εναπομείναντα είδη, απαιτούνται άμεσες και στοχευμένες παρεμβάσεις: εγκατάσταση ποτιστρών και ταϊστρών σε καμένες εκτάσεις, δημιουργία κοινοτικών φυτωρίων με ντόπια φυτά που θα ξαναδώσουν καταφύγιο και τροφή, οργάνωση δικτύων παρακολούθησης και διάσωσης τραυματισμένων ζώων, καθώς και μακροπρόθεσμο σχέδιο αποκατάστασης των οικοσυστημάτων μέσω ευρωπαϊκών κονδυλίων (LIFE & ΚΑΠ). Μόνο με συνεργασία πολιτών, κοινοτήτων, επιστημόνων και κράτους μπορεί να διασφαλιστεί ότι η βιοποικιλότητα της Ορεινής Λεμεσού θα ξαναβρεί ζωή και ισορροπία.

1. Πουλιά

Όρνιο (Gyps fulvus)

• Επιπτώσεις:
  • Χάθηκαν εκτάσεις τροφοληψίας.
  • Μειώθηκε η διαθεσιμότητα κουφαριών (λιγότερα αιγοπρόβατα/άγρια θηράματα).
  • Κίνδυνος τοπικής εξαφάνισης αν πεθάνουν ενήλικα άτομα.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Δημιουργία και συντήρηση «ταϊστρών γύπα» με ελεγχόμενη παροχή νεκρών ζώων.
  ✅ Συνεχής παρακολούθηση με GPS για εντοπισμό κινήσεων/αναγκών.
  ✅ Εκπαίδευση κοινοτήτων να μην χρησιμοποιούν δηλητήρια.

Γερακαετός (Aquila fasciata)

• Επιπτώσεις:
  • Χάθηκαν φωλιές σε βράχια.
  • Μείωση θηραμάτων (λαγοί, πέρδικες).

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Προστασία βράχινων περιοχών από νέες οχλήσεις.
  ✅ Ενίσχυση θηραματικού πλούτου με τεχνητές απελευθερώσεις πέρδικας σε επιλεγμένες περιοχές.
  ✅ Εγκατάσταση πλατφορμών φωλιάσματος.

Φιδαετός (Circaetus gallicus)

• Επιπτώσεις:
  • Μείωση πληθυσμού ερπετών.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Δημιουργία «νησίδων πρασίνου» με τεχνητή φύτευση και ποτίστρες για να αυξηθούν ξανά οι πληθυσμοί ερπετών.
  ✅ Αποφυγή χρήσης φυτοφαρμάκων που μειώνουν τα ερπετά.

Τρυπομάζης Κύπρου (Sylvia melanothorax)

• Επιπτώσεις:
  • Καταστροφή θαμνώνων → απώλεια ενδιαιτημάτων.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Ελεγχόμενη αναδάσωση με κυπριακά αρωματικά φυτά (αστοιβίδες, λαδανιές).
  ✅ Απαγόρευση βόσκησης στις ζώνες Natura για τουλάχιστον 10 χρόνια.

Σκαλιφούρτα Κύπρου (Oenanthe cypriaca)

• Επιπτώσεις:
  • Έλλειψη εντόμων για τροφή.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Δημιουργία τεχνητών θέσεων φωλεοποίησης (κουτιά-φωλιές).
  ✅ Διατήρηση μικρών «πράσινων νησίδων» με φυσική βλάστηση για να προσελκύσουν έντομα.

2. Θηλαστικά

Λαγός (Lepus europaeus cyprius)

• Επιπτώσεις:
  • Μαζική θνησιμότητα.
  • Έλλειψη κάλυψης από θηρευτές.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Προστασία από ανεξέλεγκτο κυνήγι για τουλάχιστον 5 χρόνια.
  ✅ Εμπλουτισμός με άτομα από μη πληγείσες περιοχές.

Αλεπού Κύπρου (Vulpes vulpes indutus)

• Επιπτώσεις:
  • Έλλειψη τροφής και φωλιών.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Δημιουργία σημείων παροχής νερού και περιοδικής σίτισης.
  ✅ Απαγόρευση δηλητηριασμένων δολωμάτων.

Νυχτερίδες

• Επιπτώσεις:
  • Χάθηκαν κοιλότητες δέντρων.
  • Μειώθηκαν πληθυσμοί εντόμων.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Τοποθέτηση τεχνητών κουτιών-φωλιών (bat boxes).
  ✅ Αποκατάσταση πηγών/δεξαμενών με πρόσβαση σε νερό.

3. Ερπετά & Αμφίβια

Κυπριακός Λαφιάτης (Hierophis cypriensis)

• Επιπτώσεις:
  • Μαζική θνησιμότητα από τη φωτιά.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Προστασία «πυρήνων πληθυσμού» σε μη καμένες ζώνες.
  ✅ Δημιουργία μικρών πέτρινων καταφυγίων στις καμένες περιοχές.

Πρασινόσαυρα (Lacerta troodica)

• Επιπτώσεις:
  • Απώλεια βλάστησης = απώλεια ενδιαιτημάτων.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Φύτευση θάμνων/χαμηλών φυτών που δίνουν καταφύγιο.
  ✅ Περιορισμός βόσκησης για να μη χαθεί η νέα βλάστηση.

Βάτραχοι (Pelophylax cypriensis)

• Επιπτώσεις:
  • Στέρεψαν ρυάκια, αυξήθηκε θερμοκρασία νερού.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Τεχνητή διατήρηση υγρών σημείων (δεξαμενές νερού).
  ✅ Αποκατάσταση σκιάς με φύτευση δέντρων κατά μήκος ρεμάτων.

4. Μικροπανίδα

Μέλισσες

• Επιπτώσεις:
  • Χιλιάδες κυψέλες κάηκαν.
  • Μείωση επικονίασης.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Δημιουργία «ζωνών μελισσοκομίας» με νέες κυψέλες.
  ✅ Σπορά μελιτοφόρων φυτών (θυμάρι, λαδανιά, ασφάκα).

Πεταλούδες (π.χ. Hipparchia cypriensis)

• Επιπτώσεις:
  • Εξαφάνιση φυτών-ξενιστών.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Στοχευμένη αναδάσωση με φυτά που φιλοξενούν κάμπιες.
  ✅ Δημιουργία μικρών «κήπων πεταλούδων» κοντά σε κοινότητες.

Σκαθάρια

• Επιπτώσεις:
  • Καταστροφή πληθυσμών, διακοπή ανακύκλωσης θρεπτικών.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Αφήνουμε τμήματα καμένων ξύλων στο έδαφος για αναπαραγωγή ξυλοφάγων.

Μυρμήγκια

• Επιπτώσεις:
  • Εξαφάνιση αποικιών.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Αποφυγή νέων χημικών ψεκασμών· οι φυσικές αποικίες θα επανεγκατασταθούν.

Σαλιγκάρια

• Επιπτώσεις:
  • Ολικές απώλειες σε καμένες πλαγιές.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Μικρές «νησίδες υγρασίας» (υδρορροές, πέτρες) για νέα αποικία.
  ✅ Συλλογή/επανεισαγωγή από μη πληγείσες περιοχές.

Γαιοσκώληκες

• Επιπτώσεις:
  • Μαζικός θάνατος στα ανώτερα στρώματα εδάφους.

• Τι μπορεί να γίνει:
  ✅ Εμπλουτισμός εδάφους με οργανική ύλη (κομπόστ).
  ✅ Περιορισμός βαριάς καλλιέργειας μέχρι να αποκατασταθεί η γονιμότητα.

5. Οριζόντιες Δράσεις (για όλα τα είδη)

• Δημιουργία πόσιμων σταθμών νερού σε καμένες περιοχές.

• Αυστηρή απαγόρευση κυνηγιού για 3–5 χρόνια.

• Εθελοντικά δίκτυα παρακολούθησης για καταγραφή νέων ειδών/επιβίωσης.

• Περιβαλλοντική εκπαίδευση κατοίκων για αποφυγή επιπλέον καταστροφών.

• Χρήση ευρωπαϊκών κονδυλίων LIFE/Natura 2000 για μακροπρόθεσμη αποκατάσταση.

• Δεν μπορούμε να μείνουμε σιωπηλοί. Δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλη μια τραγωδία.
  Η ώρα της δράσης είναι ΤΩΡΑ:

• ✅ Να τοποθετηθούν ποτίστρες και ταΐστρες για τα εναπομείναντα ζώα.
  ✅ Να δημιουργηθούν κοινοτικά φυτώρια με ντόπια φυτά, για να ξαναχτιστεί το φυσικό περιβάλλον.
  ✅ Να οργανωθούν εθελοντικά δίκτυα διάσωσης και παρακολούθησης της πανίδας.
  ✅ Να αξιοποιηθούν άμεσα τα ευρωπαϊκά κονδύλια LIFE και ΚΑΠ για αποκατάσταση βιοποικιλότητας.
  ✅ Να θεσπιστεί μακροπρόθεσμο σχέδιο πρόληψης και προστασίας της άγριας ζωής.

• 👉 Καλούμε πολίτες, κοινότητες, δήμους και την ίδια την κυβέρνηση να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Η πανίδα της Ορεινής Λεμεσού δεν μπορεί να περιμένει.

• 🌱 Κάθε μέρα που περνάει χωρίς δράση, χάνονται κι άλλες ζωές.